oz KÜRESELLEŞTİRMENİN ORTA KARBONLU ÇELİKLERİN İŞLENEBİLİRLİK ÖZELLİKLERİ VE MİKRO YAPISINA ETKİSİ Yanardağ, Emre Yüksek Lisans, Makina Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr.A.Bülent DOYUM Ortak Tez Yöneticisi : Doç.Dr. C.Hakan GÜR Ağustos 2004, 115 sayfa Bu çalışma, iki tip orta karbonlu çeliğin (SAE 1040 ve SAE 1050) küreselleştirme işlemi sonucu işlenebilirlik karakteristiklerinin değişiminin incelenmesini içermektedir. Her iki çelik tipi küreselleştirme işlemi parametrelerine (sıcaklık ve süre) göre dört gruba ayrılmıştır. Çelikler üzerinde mikroyapı incelemesi, sertlik ve ultrasonik ses hızı ölçümü (enine ve boyuna dalgalarla) gerçekleştirilmiş, ve uygulanan ısıl işlemlerin mikroyapı, sertlik ve ultrasonik ses hızı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ultrasonik ses hızı ölçümlerinde darbe-yankı metodu kullanılmış ve ölçümler 5 ve 10 MHz boyuna ile 5 MHz enine dalga problan ile yapılmıştır. Çeliklerin işlenebilirlik özelliklerinin incelenmesinde kalem ömrü kriteri kullanılmıştır. Bu amaçla, kesici kalemler üzerinde yan yüzey aşınma ölçümleri gerçeklendirilmiştir. Sonuçlar şunu göstermektedir ki, ısıl işlem uygulanarak çeliğin mikroyapı, sertlik, ultrasonik ses hızı ve işlenebilirlik özellikleri değiştirilebilmektedir. Anahtar Kelimeler: İşlenebilirlik, kalem ömrü, yan yüzey aşınması, küreselleştirme, ısıl işlem, sertlik, mikroyapı ABSTRACT EFFECT OF SPHERODIZING ON MACHINABILITY CHARACTERISTICS AND MICROSTRUCTURE OF MEDIUM CARBON STEELS Yanardağ, Emre M.S., Department of Mechanical Engineering Supervisor: Prof. Dr.A.Bülent DOYUM Co-Supervisor: Assoc.Prof.Dr. C.Hakan GÜR August 2004, 115 pages This study includes examination of the machinability characteristics of two medium carbon steel types (SAE 1040 and SAE 1050) as a result of spherodizing treatment. Both steel types were handled into four categories according to their spherodizing treatment parameters (temperature and time). Microstructural investigation, hardness and ultrasonic sound velocity measurement (with both longitudinal and transverse waves) of these steels were performed, and effect of applied heat treatments on microstructure, hardness and ultrasonic sound velocity was investigated. Pulse-echo method has been used for ultrasonic sound velocity measurements, and measurements were performed with 5 and 10 MHz longitudinal and 5 MHz transverse wave probes. Tool life criterion was used for determining the machinability characteristics of the steels. For this purpose, flank wear land measurements were performed on the cutting tools. Results have showed that, by appliying heat treatment it is possible to change the microstructure, hardness, ultrasonic sound velocity and machinability characteristics of a steel. Keywords: Machinability, tool life, flank wear, ultrasonic velocity, spherodizing, heat treatment, hardness, microstructure IV 129