A number of health effects have been linked to exposure to airborne particles, including respiratory symptoms, cardiovascular diseases, and increased mortality. These are further complicated by the fact that people are spending more time indoors, in particular, almost 69 % we are spending in homes (EPA), where particles of indoor and outdoor origin are found. The aim of the present Master thesis was to assess the differences in physico-chemical particle characteristics inside and outside of the occupied residence and to identify the origin of major contributors to the observed levels indoors. Simultaneous, indoor and outdoor measurements were performed in naturally ventilated four-bedroom apartment in Malmö, Sweden. Scanning Mobility Particle Sizer (SMPS) and Time-of-Flight Aerosol Mass Spectrometer (AMS) were used to measure particle number and mass concentrations, and size-resolved distributions inside and outside of the apartment. Automatically switching valve alternated between indoor and outdoor lines with the time resolution of 20 and 10 minutes, respectively. Both sampling lines were mounted at the ground floor level and led to the setup where the aerosol was dried and measured by both instruments. Indoor sampling line was heated and insulated to keep the same temperature of the indoor particles and additional carrier flow was used to lower the residence time. Results have showed that indoor particle loadings, in terms of particle number and mass concentrations, substantially exceeded the outdoor values due to the contribution of indoor emission sources during occupancy period, low air exchange rate during winter season in naturally ventilated apartment, and variations of outdoor particle concentration. The main contributors to indoor loadings were identified to be various types of cooking (frying, deep frying, baking, toasting, breakfast preparation), candle burning, ironing of the clothes. Number particle size distribution of the individual indoor sources showed to be distributed in in ultra-fine particle size range (UFP
Ekspozicija ore esančioms dalelėmis yra siejama su neigiamu poveikiu sveikatai, įskaitant kvėpavimo takų, širdies ir kraujagyslių ligomis bei padidėjusiu mirtingumu. Papildomų problemų vertinant ekspoziciją sukelia faktas, kad žmonės didžiąją laiko dalį (beveik 69%, EPA duomenys) praleidžia patalpose, kuriose aptinkama tiek vidaus, tiek išorės kilmės dalelių. Šio magistro darbo tikslas buvo ištirti fiziko-cheminių dalelių savybių skirtumus apgyvendintų patalpų viduje ir išorėje bei identifikuoti pagrindinius dalelių šaltinius patalpose. Vidaus ir patalpų oro užterštumo matavimai buvo lygiagrečiai atliekami natūraliai vėdinamame keturių miegamųjų bute Malmėje, Švedijoje. Skanuojantis dalelių mobilumo analizatorius ir skrydžio laiko aerozolio masių spektrometras buvo naudojami matuoti dalelių skaitinei ir masės koncentracijai bei dispersinei sudėčiai buto viduje ir išorėje. Automatinis vožtuvas, veikiantis su 10 ar 20 minučių skiriamąja geba leido vienu metu imti išorės ir patalpų oro ėminius. Abi ėminių ėmimo linijos buvo sumontuotos pažemiui ir vedė į rūsį, kur aerozolis buvo išdžiovintas ir matuojamas abiem instrumentais. Patalpų oro linija buvo šildoma ir apšiltinta, siekiant išsaugoti daleles toje pačioje temperatūroje. Papildomas nešančiojo oro srautas buvo naudojamas sumažinti pernešimo iki instrumentų laiką. Matavimų rezultatai rodo, kad patalpų oro apkrova dalelėmis vertinant pagal skaitinę ir masės koncentraciją, reikšmingai viršijo išorės vertes dėl patalpų šaltinių įtakos patalpoje esant gyventojams, taip pat dėl mažesnės oro apykaitos šaltuoju metų sezonu bei išorės oro dalelių koncentracijų kitimo. Pagrindiniai nustatyti teršalų šaltiniai patalpų viduje buvo įvairios maisto gamybos operacijos (gruzdinimas, gilusis gruzdinimas, kepimas, duonos apkepinimas, pusryčių ruošimas), žvakių deginimas, drabužių lyginimas. Šių šaltinių dalelės pagrinde buvo sudarytos iš organinių medžiagų. Atskirų šaltinių dalelių skaitinė koncentracija ir dispersinė sudėtis daugiausia buvo pasiskirsčiusi ultra-smulkiųjų dalelių intervale (